Waarom streeft de Vereniging tot Behoud van Sinterklaas naar continuering van een voor de Nederlandse identiteit ogenschijnlijk irrelevante traditie? Is die oude goedheiligman, wiens verjaardag reeds eeuwen jaarlijks gevierd wordt nog van enig belang voor ons zelfbeeld? Kan deze gewoonte in het kader van de globalisering en homogenisering van culturen niet eenvoudig vervangen worden door het slechts twee-en-een-halve week later laten overkomen van de Kerstman? En dan de hamvraag: waarom zouden we überhaupt nog Sinterklaas vieren? Veel vragen in één alinea die hopelijk in onderstaande uiteenzetting beantwoord worden.
Cultuur is een stelsel van symbolen, gewoonten, idealen, gedragingen, normen, waarden en visies dat een bepaalde groep onderscheid van de andere. Cultuur kun je op verschillende niveaus bekijken, van groeps tot globaal niveau. Je identiteit onderleed je voor een groot deel aan de groep(en) waartoe je behoort: familie, vrienden, collega's, medestudenten, maar ook provincie, regio en zeker natie waarbij u zich met meest verbonden voelt spelen een belangrijke rol. De gedeelde normen, waarden en bijvoorbeeld gewoontes en tradities bepalen de identiteit van een groep, maar ook voor een groot deel van de identiteit van het individu in de groep. In hoeverre cultuur van een natie de identiteit van een persoon bepaald is vooral merkbaar wanneer de persoon zich buiten de groep bevindt. Hoe Nederlands voelt u zich immers als u in Frankrijk op vakantie bent?
Een 'probleem' is dat door continue ontwikkelingen in de telecommunicatie en transport industrie de wereld steeds 'kleiner' wordt. Dit heeft tot gevolg dat mensen uit verschillende culturen steeds meer met elkaar in aanraking komen en normen en waarden uit kunnen wisselen. Door deze uitwisselen komen culturen steeds dichter bij elkaar te staan. Op zich is dit proces van samensmeltende culturen moeilijk te veroordelen. Beter onderling begrip leidt tot meer vertrouwen en minder conflicten met als gevolg grote internationale samenwerking. Maar betekent dit dat verschillen in culturen, landen en groepen definitief moet verdwijnen? Of is het niet juist leuk om op de verschillen te concentreren, zonder teniet te doen aan het wederzijdse, interculturele begrip? De VBS streeft juist naar het laatste. De inzet is het Sinterklaasfeest..
Zoals aangegeven zijn gewoonten en tradities ook onderdeel van cultuur (tradities zijn vaak concretere symbolen van bepaalde onderliggende normen of waarden in een cultuur). Omdat cultuur voor een groot deel uw eigen identiteit bepaald, wordt deze identiteit voor een deel gevormd door gewoonten en tradities. Uw eigen identiteit wordt dus bepaald door een traditie als het vieren van Sinterklaas. Dit lijkt in eerste instantie misschien een beetje overdreven, maar stelt u zich eens voor dat u in uw eentje in Zimbabwe of Mexico uit aan het leggen bent wat de Sinterklaasviering inhoudt en hoe het gevierd wordt. Dan voelt u dat zulke traditie in een keer van groot belang voor uw eigen identiteit daar het u onderscheidt van de rest (naast andere symbolen uiteraard). Het gevolg van het vervangen van een unieke traditie als Sinterklaas door een globaal identieke viering van de Kerstman is niet alleen dat er een stuk cultuur wordt weggevaagd, maar ook een stuk identiteit van het Nederlandse individu: dus ook die van u!
Het behouden van een wezenlijk deel van de eigen identiteit is niet de enige motivatie om het Sinterklaasfeest te blijven vieren in Nederland. Sinterklaas is namelijk op vele vlakken superieur aan de Kerstmantraditie (er wordt bewust gerefereerd aan de Kerstman en niet aan het Kerstfeest in het algemeen, daar we de manier waarop traditioneel het kerstfeest al decennia lang gevierd wordt alleen maar willen stimuleren!).
Er zijn verschillende redenen waarom wij vinden dat Sinterklaas superieur is aan de Kerstman. In de eerste plaats kan Sinterklaas veel 'rijker' gevierd worden. Welke liedjes horen bij de komst van de Kerstman? Bij het pompeuze 'Jingle Bells' houdt het wel op. Nogal schamel vergeleken bij de tientallen Nederlandstalige Sinterklaasliedjes waarvan iedereen er wel een aantal uit zijn/haar hoofd kent. Welke speciale snoepjes horen er bij de komst van de Kerstman? Wijzelf kunnen er geen enkele opnoemen. Ook dit steekt dus schamel af bij de talloze aan Sinterklaas gerelateerde snoepgoed als marsepein, speculaas, pepernoten, chocolade letters enzovoorts, enzovoorts. Ook andere gebruiken die de Kerstman mist zijn de jaarlijkse intocht van Sinterklaas (gemeenten strijden elk jaar om wie Sinterklaas binnen mag halen) waar niet alleen kinderen naar (uit) kijken, maar ook ouders en mensen die bij wijze van nostalgie de spanning (die iedereen die in Nederland is opgegroeid zich wel kan herinneren) rond het Sinterklaasfeest willen herleven. Ander gebruiken: de schoen zetten met de wortel erin voor de schimmel; de, iets minder populaire, surprise; pakjesavond. Allemaal tradities die zullen vervallen als Sinterklaas een stille aftocht blaast doordat de Kerstman gestaag terrein wint. De enige noemenswaardige traditie die de Kerstman met zich meebrengt is het meenemen van cadeaus. Maar zijn de cadeaus wel het belangrijkste van Sinterklaas, of gaat het toch meer om de traditie, de spanning en de gezelligheid?
Sinterklaas is ook historisch gezien ver superieur aan de Kerstman. Ik refereer bij deze aan de geschiedenis van het Sinterklaasfeest dat ook op deze site te vinden is. Daar is te lezen dat de geschiedenis van Sinterklaas honderden jaren terug in de tijd gaat. De Kerstman is niet alleen eeuwen jonger dan Sinterklaas, nee, sterker nog, de Kerstman is een interpretatie van onze Sinterklaas! Of valt beter te spreken van een slap aftreksel? Is de Kerstman niet meer dan een wannabe Sinterklaas in joggingpak zonder volwaardige tradities met als alternatief transport een zeer geloofwaardige vliegende arrenslee?
Al met al is Sinterklaas dus een enorm leuk feest, voor jong en oud. Ik wil met name benadrukken dat het Sinterklaasfeest niet alleen om jonge kinderen hoeft te draaien. Het kan voor oudere kinderen en volwassenen ook een hoogtepunt van het feestjaar zijn. Wij hopen daarom dat dit feest tot ver in de 21ste eeuw (en daarna!) met overgave gevierd wordt. Wij proberen door onze activiteiten bij te dragen aan het behoud van Sinterklaas.
...terug